Η ιστορία της ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά
Το 2015 μια ομάδα ανήσυχων πολιτών στο νησί της Σύρου συγκεντρώθηκε για πρώτη φορά σε ανοιχτή συνέλευση. Η σπίθα που προκάλεσε τη συγκέντρωση ήταν ένα αίτημα για τοποθέτηση τροχήλατης καντίνας σε μια από τις παραλίες της Απάνω Μεριάς (Βαρβαρούσα) που δεν είναι προσβάσιμη οδικώς. Η ανησυχία για την διάνοιξη ενός ακόμη παράνομου δρόμου εντός της προστατευόμενης περιοχής ήταν διάχυτη. Η συγκέντρωση τροφοδοτήθηκε από μια κοινή ανησυχία για την ταχεία ανάπτυξη που σαρώνει τις Κυκλάδες – ένα είδος ανάπτυξης χωρίς κανένα όραμα ή σχεδιασμό και χωρίς καμία ευαισθησία για το τοπικό περιβάλλον, το τοπίο και την πολιτιστική κληρονομιά. Η συνέλευση ήταν αποφασισμένη να βρει μια εναλλακτική, που θα εξισορροπούσε την οικονομική ανάπτυξη με τον σεβασμό στα μοναδικά χαρακτηριστικά της Σύρου. Μετά από πολλές συναντήσεις και τη μη έκδοση της άδειας εγκατάστασης της καντίνας με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, προέκυψε η ιδέα μιας συνεταιριστικής πρωτοβουλίας με στόχο την προώθηση της ήπιας ανάπτυξης, ιδιαίτερα στην Απάνω Μεριά.
Η ιδέα ήταν απλή αλλά δυναμική: να προωθηθεί ένα είδος τουρισμού που θα προσέλκυε επισκέπτες στο νησί, όχι αποκλειστικά για αναψυχή και με βαθύ σεβασμό στο φυσικό, ιστορικό και πολιτιστικό πλούτο του. Αυτό το όραμα δεν αφορούσε μόνο τη διατήρηση του παρελθόντος, αφορούσε και τη διασφάλιση του μέλλοντος για τη Σύρο, προσφέροντας την προοπτική τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες να ασχοληθούν με το νησί με ουσιαστικό, βιώσιμο τρόπο.
Το 2017 αυτό το όραμα εξελίχθηκε στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Απάνω Μεριά, που ιδρύθηκε επίσημα από μια ομάδα 22 ατόμων. Η αποστολή της ΚΟΙΝΣΕΠ ήταν να προστατεύσει τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους του νησιού, δημιουργώντας παράλληλα ευκαιρίες απασχόλησης για τους ντόπιους, ιδιαίτερα τους νέους. Η αρχική στόχευση του συνεταιρισμού ήταν η προώθηση και η διατήρηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων που καθόρισαν διαχρονικά τη ζωή στην Απάνω Μεριά, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, της μελισσοκομίας και της αμπελουργίας.
Από την αρχή, η ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά υποστήριξε μια εναλλακτική στον μαζικό τουρισμό, δίνοντας έμφαση στον οικοτουρισμό, στον εκπαιδευτικό τουρισμό και σε δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκει το έτους όπως η πεζοπορία, οι γεωλογικές και αρχαιολογικές περιηγήσεις και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, ο συνεταιρισμός προσπάθησε να αναδείξει το βόρειο τμήμα της Σύρου όχι μόνο ως τουριστικό προορισμό αλλά ως ένα ζωντανό τοπίο, όπου διασταυρώνονται ιστορία, γεωλογία και φύση.
Από την αρχή, η εκπαίδευση ήταν στο επίκεντρο των προσπαθειών της ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά. Ο συνεταιρισμός έγινε γρήγορα γνωστός για τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που διοργάνωσε και στόχευαν στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη μοναδική γεωλογία, αρχαιολογία και οικολογία της Σύρου. Σεμινάρια για αγρότες, ημερίδα για αμπελουργούς, εβδομάδα εκδηλώσεων με τίτλο «ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΝΩ ΜΕΡΙΑ» Η σημασία της Προστασίας, Διατήρησης και Ανάδειξης της Απάνω Μεριάς”, εβδομάδα εκδηλώσεων με τίτλο «Αναζητώντας τον γεωλογικό θησαυρό της Σύρου», ημερίδα για αμπελουργούς, ήταν μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους ο συνεταιρισμός προσέλκυσε την τοπική κοινότητα και τους επισκέπτες.
Μία από τις πρώτες ενέργειες του συνεταιρισμού ήταν να προωθήσει την ιδέα να ανακηρυχθεί η Απάνω Μεριά και τα γύρω γεωλογικά χαρακτηριστικά της ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO. Αυτό απαιτούσε τη συνεργασία πολλών ενδιαφερομένων, από τοπικές αρχές και δημόσιους φορείς έως διεθνή ακαδημαϊκά ιδρύματα. Ο συνεταιρισμός συνεργάστηκε στενά με γεωλόγους και άλλους ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών ανθρώπων όπως ο Νίκος Ζούρος, διευθυντής του Γεωπάρκου Λέσβου, και ο Μπάμπης Φασούλας, διευθυντής του Γεωπάρκου Ψηλορείτη, για να αναζητήσουν καθοδήγηση σε αυτή την πορεία.
Το 2017 ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης υπέβαλε πρόταση χρηματοδότησης με τίτλο “ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΥΡΟ” με στόχο την αποκατάσταση ορισμένων πεζοπορικών μονοπατιών στην Απάνω Μεριά. Αυτά τα μονοπάτια, που οδηγούν σε γεωλογικά σημαντικές τοποθεσίες, θα γινόντουσαν κομβικό σημείο στη δημιουργία ενος δικτύου Γεωδιαδρομών, σχεδιασμένων που θα επιτρέπει στους επισκέπτες να γνωρίσουν τη γεωλογική και φυσική ομορφιά της περιοχής. Η πρόταση περιελάμβανε τη δημιουργία ενός Γεωλογικού Εκθετηρίου, το οποίο θα λειτουργήσει τόσο ως εκπαιδευτικό κέντρο όσο και ως κόμβος βιώσιμων τουριστικών δραστηριοτήτων.
Αν και η ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά δεν συμμετείχε άμεσα στην πρόταση, υποστήριξε σθεναρά το όραμα. Η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας θα σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής για το νησί, αποδεικνύοντας ότι μπορούν να κινητοποιηθούν τοπικοί πόροι για να επιφέρουν πραγματικές, απτές αλλαγές.
Η ίδρυση ενός γεωπάρκου απαιτεί τεράστια προσπάθεια από τον Δήμο Σύρου-Ερμούπολης και άλλους τοπικούς φορείς, καθώς και εντατικές παρεμβάσεις στην περιοχή της Απάνω Μεριάς. Αυτές οι παρεμβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την αποκατάσταση μονοπατιών, τη δημιουργία εγκαταστάσεων επισκεπτών και την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τα οποία απαιτούν σημαντικούς πόρους και συντονισμό. Το γεγονός ότι το έργο του Δήμου “ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΥΡΟ”, μέχρι τον Οκτώβριο του 2024, δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί, αποδεικνύει την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος.
Περισσότερα για το τι κάνει σήμερα η ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά μπορείτε να βρείτε εδώ.